Historia Parafii

Historia parafii Księżomierz

Wieś Księżomierz należała do parafii Dzierzkowice, ówczesnej diecezji krakowskiej. W 1626 r. wybudowano na tzw. „Zjawieniu” kaplicę. Biskup krakowski Marcin Szyszkowski ustanowił ją kościołem filialnym parafii Dzierzkowice, polecając jednocześnie mieszkańcom wsi troskę o kościół i jego wyposażenie. Posługę duszpasterską w Księżomierzy aż do połowy XIX wieku pełnili kolejni proboszczowie i wikariusze z Dzierzkowic. Nawet po postawieniu bardziej okazałego kościoła w 1783 r. pozostał on w dalszym ciągu kościołem filialnym parafii Dzierzkowice, która była dla niego kościołem matką (ecclesia matrix).

W schematyzmach od początku XIX w. Księżomierz występuje łącznie z parafią Dzierzkowice, której jest filią. Z akt parafii Księżomierz znajdujących się w Archiwum Kurii Biskupiej w Lublinie wiadomo, że wójt wsi Księżomierz, Szczepanowski w imieniu mieszkańców wsi skierował w dniu 8 VII 1824 r. list do zarządzającego diecezją lubelską, w którym prosił „o księdza” i „o naukę dla dzieci”. Jednak dopiero w 1847 r. władze kościelne wydały dekret, na mocy którego wikariusz parafii Dzierzkowice pełniący obowiązki duszpasterza przy kościele filialnym w Księżomierzy (zwany także komendarzem) otrzymał prawo prowadzenia ksiąg parafialnych. Nie wiadomo jednak czy na stałe zamieszkał przy kościele w Księżomierzy.Kolejny wikariusz parafii Dzierzkowice ks. Dionizy Kopijewski na podstawie kontraktu zobowiązał się „od dnia 10 IV 1865 pełnić obowiązki parafialne w całej rozciągłości przy kościele w Księżomierzy”. Prawdopodobnie on także nie mieszkał jeszcze na stałe w Księżomierzy. Wynika to z deklaracji mieszkańców wsi złożonej rządcy diecezji 19 VI 1867 r., że utrzymają księdza przy kościele filialnym, wikariusza z Dzierzkowic ks. Wiktora Lebieckiego, który „deklaruje się niniejszym pełnić obowiązki proboszcza filialnego we wsi Księżomierzy”. Tenże ks. W. Lebiecki, 14 VIII 1867 r. otrzymał od Administratora Diecezji Lubelskiej polecenie „aby przy filii Księżomierz stale zamieszkał” i zlecenie „wypełniania tamże posług religijnych dla mieszkańców do wspomnianej filii należących”. Od tego czasu w schematyzmach aż do 1921 r. duszpasterze Księżomierzy mają tytuł wikariusza, chociaż spełniają wszystkie obowiązki proboszczowskie łącznie z prowadzeniem ksiąg metrykalnych (od 1847).

Od 1847 r. istnieje więc faktycznie parafia Księżomierz, chociaż ze względu na ograniczenie władzy kościelnej przez carat nie mogła być prawnie erygowana. Potwierdza to fakt, że w Archiwum parafii i w Archiwum Diecezjalnym nie ma aktu erekcji parafii. Kościół w Księżomierzy w aktach władzy diecezjalnej do 1921 r. nazywany był kościołem filialnym i zarazem parafialnym (ecclesia filialis simulque parochialis). Dopiero po uzyskaniu niepodległości w 1918 r. Księżomierz staje się pełnoprawną parafią także wobec prawa państwowego, a jej duszpasterzom przysługuje tytuł proboszcza. W schematyzmie z 1921 r. ks. Jan Zubrzycki występuje już jako proboszcz parafii Księżomierz. Przynależność diecezjalna i dekanalna wsi a następnie parafii Księżomierz zmieniała się w ciągu wieków. Najpierw należała do diecezji krakowskiej i dekanatu zawichojskiego. Dopiero kilka lat po pierwszym rozbiorze Polski (w 1790 r.) włączono ją do diecezji chełmsko-lubelskiej i dekanatu zaklikowskiego. Po utworzeniu diecezji lubelskiej (1805 r.) Księżomierz należy do diecezji lubelskiej. Jednak przynależność dekanalna zmieniała się kilkakrotnie: do 1867 r. był to dekanat urzędowski, do 1918 r. janowski, a od 1918 parafia Księżomierz jest w dekanacie kraśnickim. Liczba mieszkańców wsi Księżomierz a jednocześnie liczba wiernych systematycznie wzrastała. W połowie XIX w. wieś liczyła ponad 500 mieszkańców. Po roku 1863 powstaje nowa wieś Aleksandrówka (obecnie Aleksandrów), nazwana tak na pamiątkę cara Aleksandra („Oswobodziciela”) i wraz z jej mieszkańcami parafia liczyła już pod koniec XIX w. ponad 1200 wiernych. W latach 1929-1930 po rozparcelowaniu przez Komisję Ziemską majątku rządowego Księżomierz, powstała Kolonia Księżomierz.

Ziemię tę otrzymała służba folwarczna oraz ochotnicy Polskiej Organizacji Wojskowej, którzy uczestniczyli w wojnie polsko-bolszewickiej. W roku 1928 bp Marian Leon Fulman przyłączył do parafii Księżomierz z parafii Boiska wieś Grabówkę wraz z koloniami. Od 1930 r. do parafii Księżomierz należą: Księżomierz wieś i kolonia Aleksandrówka, Grabówka wieś i Kolonia, Kolonia Zaleszcze. Liczba wiernych wynosiła wówczas 3200 osób. Pod koniec lat dwudziestych bieżącego stulecia w Grabówce powstał kościół polsko-katolicki, do którego należała część mieszkańców głównie wsi Grabówka. W latach 1928-1929 zbudowano tam murowany kościół, przy którym rezydował aż do 1955 r. ksiądz narodowy.

W roku 1956 członkowie Kościoła narodowego przeszli do Kościoła rzymsko-katolickiego i budynek kościelny pod wezwaniem św. Marcina zaczął pełnić funkcję kościoła filialnego parafii Księżomierz. Jego uroczyste poświęcenie odbyło się 11 listopada 1956 r. Rektorem kościoła w Grabówce został wikariusz księżomierski ks. Henryk Franecki. Dnia 17 X 1975 r. biskup lubelski Bolesław Pylak erygował parafię Grabówka; pierwszym jej proboszczem mianował ks. kanonika Edwarda Wolskiego. Obecnie do parafii Księżomierz należą: Księżomierz wieś i Kolonia oraz Aleksandrów. Parafia liczy około 1450 wiernych